/**/

یا سندروم CTS (تونل مچ دست) بیماریی است که در آن عصب میانی مچ دست فشرده می شود و در قسمت های مختلف مچ و انگشتان علایمی چون سوزش، بی حسی، درد، احساس سردی، کرختی و ضعف ظاهر می گردد. CTS در بین زنان بیش از مردان رواج دارد و سن بروز آن حوالی پنجاه سالگی است. 
عصب میانی مچ دست، مانند کانالی است که از طرفین توسط استخوان ها، بافت فیبری و اعصاب منتهی به بند انگشتان احاطه شده است و نه عدد از تاندون های دست نیز از این کانال عبور می کنند. این عصب می تواند به علت تورم هر یک از اجزای موجود در این کانال فشرده شده و دچار گرفتگی گردد، هر چند ممکن است عوامل دیگری چون ضربه های شدید، شکستن یا جابجا شدن استخوان ها نیز بی تاثیر نباشند.


 

نشانگان مجرای مچ دستی یا سندرم تونل کارپ (Carpal tunnel syndrome) شایعترین نوروپاتی به دام افتادن عصب می‌باشد که در نتیجه فشردگی عصب میانی در ناحیه مچ دست ایجاد می‌شود.

عصب مدین (عصب میانی Median Nerve ) در ناحیه مچ دست از زیر بافت همبندی مچ دست (لیگامان عرضی مچ یا فلکسور رتیناکولوم )و از روی استخوانهای مچ عبور می‌کنند، اگر به دلیلی این فضا تنگ شده باشد به این عصب فشار وارد شده ما اختلالات حسی و حرکتی در انگشتان دست داریم که به این بیماری سندرم کارپال تونل می‌گوییم .

در این فضا (تونل کارپال) ما هشت تاندون سطحی و عمقی دست و تاندون بلند شست را به همراه عصب مدین داریم . هر عاملی که باعث کاهش اندازه تونل یا افزایش سایز بافتهای داخل تونل شود علائم CTS را ایجاد می‌کند.

شیوع این بیماری در خانمهای خانه دار میانسال، کاربران کامپیوتر، نجاران، تصویرگران، کارگران، قصابها و مکانیکهای خودرو و رانندگان ماشینهای سنگین بیشتر است .

علل بیماری

۱.علل آناتومیک : شکستگی‌ها، در رفتگی‌ها، استئوفیت‌های استخوانهای مچ، تومورها، کیست‌ها، سینوویوم تکثیر یافته، آرتروز و...

۲.علل التهابی و یا نوروپاتیک : دیابت و الکلیسم (این دو عروق و یا سلولهای پوششی عصب را درگیر می‌سازند)، بارداری و اختلالات تیروئید (با تغییر تعادل مایعات والکترولیتها و ادم احتمالی)

۳.علل مکانیکی : حرکات تکراری مچ و انگشتان، ارتعاش (مانند آب میوه گیری یا دریل کاری ) بویژه در کارگران دستی و کاربران کامپیوتر .

تظاهرات بالینی

بیمار معمولاً با کرختی (Numbness )، درد، گزگز ( پارستزی ) در محل توزیع عصب مدین (انگشتان شست، اشاره، میانی )مراجعه می‌کند، این علائم اغلب شب‌ها تشدید شده و با حرکات تکراری و قوی دست بدتر می‌شود.در برخی موارد صاف کردن یا تکان دادن دست باعث بهبودی علائم می‌شود.گاه عدم توان انجام حرکات دقیق انگشتان ( مانند سوزن دوزی ) و ضعف حرکتی نیز گزارش می‌شود .

آتروفی تنار (عضله پایین شست) از علائم قابل مشاهده(objective) این اختلال می‌باشد.

تست‌های تشخیصی

۱.تینل : در این مانور ضربات ملایم روی عصب مدین بر سطح مچ زده می‌شود.اگر این مانور علائم درد تیر کشنده و سوزشی ایجاد کرد یعنی تست مثبت است.

۲. فالن : بیمار ساعدش را بطور افقی در هوا نگه داشته یا از پشت دو دست را به هم می‌چسباند بگونه‌ای که مچ در فلکسیون کامل قرار گیرد، این وضعیت را ۶۰ ثانیه نگه می‌دارد اگر کرخی و پارستزی ایجاد شد تست مثبت است.

تشخیص قطعی با انجام مطالعات الکترودیاگنوستیک (EMG) و مطالعات هدایت عصبی اندام‌های فوقانی می‌باشد که در این بیماران تأخیر هدایتی حسی و حرکتی اعصاب مدین در ناحیه مچ دست را داریم .

درمان

این سندرم بسته به شدت درگیری عصب شامل ۳ مرحلهٔ اولیه، متوسط و نهایی می‌باشد .

۱.مرحله اولیه یا حاد سندرم : ۳ تا ۴ ماه اول که فرد در فاز حاد مراجعه می‌کند. این مرحله بهترین زمان برای درمان نگهدارنده ( کنسرواتیو ) است که شامل :

۱. آتل بندی ( Splinting) در وضعیت نوترال ( بدون زاویه مچ) یا اکستانسیون جزئی

۲.اغلب داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی ( مانند آسپرین، بروفن و...)برای کاهش ادم و التهاب اطراف عصب و درد تجویز می‌شود .اقدام تهاجمی تر تزریق کورتیکواستروئید به درون تونل کارپ است . بعد از تزریق، ۳تا۴ هفته دست در آتل مچی بصورت تمام وقت و سپس به مدت ۳تا۸ هفته دیگر فقط بصورت شبانه می‌ماند.

۳. کاردرمانی و تمرینات ورزشی Tendon.gliding.exe ( برای درمان کنسرواتیو یا بعد از عمل جراحی )

۴.ارزیابی وضعیتی مربوط به محیط کار و تغییراتی در محیط کار در صورت لزوم

اقدامات درمانی فوق در بیش از نیمی از موارد می‌تواند باعث تخفیف علائم شود.

·         مصرف ویتامین ب ۶ نیز ممکن است مفید باشد .

۲.مرحله میانی سندرم: بیماران این گروه اغلب کرخی و پارستزی را گزارش می‌کنند و کاندید عمل جراحی دکامپرشن (برداشتن فشار عصب با برش تاندون فلکسور)هستند. در این مرحله هنوز آسیب عصب دائمی نشده‌است .

۳.مرحله نهایی یا شدید سندرم: این گروه اغلب علائم طولانی مدت دارند، به دلیل آسیب دایمی عصب حتی بعد از برداشتن فشار ممکن است برای همیشه آسیب حسی و ضعف عضلات تنار باقی بماند.

· جراحی ( Surgery ) : وقتی اقدامات کنسرواتیو در کاهش علائم سودمند واقع نشدند ( کمتر از نیمی از بیماران ) جراحی برای برداشتن فشار از عصب تجویز می‌شود. هدف جراحی افزایش ابعاد تونل کارپال بوسیله آزاد سازی لیگامان عرضی مچ و فاسیای فلکسور آن می‌باشد. جراحی تا ۹۰٪ موفقیت آمیز است اما بهبود کامل چند ماه طول می‌کشد. امروزه جراحی به روش آندوسکوپیک نیز صورت می‌گیرد .

به نکاتی درباره ی سندرم تونل كارپال (فشار به عصب میانی دست) توجه کنید:

1- خواب رفتن و گزگز انگشتان دست كه اكثرا با درد همراه است، از علائم اصلی این بیماری است.

2- میزان بروز این بیماری در خانم‌ها بیشتر از آقایان است (حدود 6 درصد در خانم‌ها و حدود 6/0 درصد در آقایان) و خانم‌ها در سنین 30 تا 60 سال بیشتر با این مشكل مواجه‌اند.

3-در اوایل بیماری و یا در صورت خفیف بودن آن، این علایم فقط در هنگام استراحت یا

خواب ایجاد می‌شوند، اما وقتی بیماری شدیدتر شد، علایم ذكر شده دایمی می‌شوند

علائمی همچون افتادن اجسام از دست بیمار، از دست دادن مهارت انگشتان، ضعف و لاغری در برخی عضلات دست، به مرور با شدت یافتن بیماری ظاهر می‌شوند.

4-عوامل زمینه‌ساز این سندرم متفاوت‌اند. شكل و آناتومی مچ دست در برخی افراد آنها را مستعد ابتلا به این سندرم می‌كند.

انجام كارهای تكراری(مثل تایپ کردن)) دیابت، كم‌كاری تیرویید، برخی بیماری‌های متابولیك و حتی بارداری. می‌توانند از عوامل زمینه‌ساز باشند

. اگر علایم فوق را دارید، حتما برای تشخیص و درمان به پزشك مراجعه كنید

گمان نكنید هر كسی که دستش خواب می‌رود، لزوما به این بیماری مبتلاست، زیرا خواب رفتن دست علل دیگری نیز دارد، مثلا آسیب عصب‌های دیگر دست یا درگیری عصب در ناحیه ساعد، بازو، شانه و یا حتی گردن می‌تواند چنین علایمی را بروز دهد. گاهی وجود مشكلاتی در مغز و نخاع، علایمی این گونه را ایجاد می‌كند.

بنابراین مراجعه به پزشك برای تشخیص دقیق بیماری الزامی است

خانم‌های بارداری كه علایم یاد شده را دارند، با اینكه معمولا پس از بارداری مشكل‌شان کاهش پیدا می‌كند، ولی گاهی اوقات، این مساله ادامه دار خواهد شد. لذا خانم‌های باردار نیز مانند دیگر خانم‌ها، نیازمند پیگیری و درمان هستند. حتی در طول بارداری می‌توان با درمان به موقع و تزریق موضعی، به بیمار كمك كرد.

 

منبع:آرمان