آرتریت روماتوئید ( Rheumatoid arthritis) یا روماتیسم مفصلی یک بیماری سیستمیک و مزمن است .پلی آرتریت قرینه التهابی ، تظاهرات خارج مفصلی ( ندولهای روماتوئید ، فیبروز ریوی ، واسکولیت و سروزیت ) و فاکتور روماتوئید مثبت در خون ۸۰٪ بیماران ،مشخصه این بیماری است .  معمولا در سنین میانسالی و در دهه‌های سوم تا پنجم بروز می‌نماید و در زنان شایع‌تر است (۳ به ۱) .اکثرا مفاصل را درگیر می‌کند و باعث تخریب غضروف و ایجاد ضایعات استخوانی می‌شود و مشخصات خاصي دارد که آن را با ساير انواع آرتريت ها ( التهاب مفاصل )‌ متمايز مي کند  ،آرتريت روماتوئيد بصورت قرينه تظاهر مي کند يعني اگر يک زانو يا دست درگير باشد به احتمال زياد طرف مقابل نيز درگير است.

علایم:

  •  سفتی صبحگاهی مفاصل که بيش از ۳۰ دقيقه طول بکشد
  • ضعف و خستگی
  •  درد و تورم مفاصل، به ویژه مفاصل کوچک دست ها و پاها
  • درد یا سفتى عمومى مفاصل و عضلات، به ویژه پس از خواب یا در پى مدتى بى حرکتى و استراحت
  •  کاهش حرکت مفاصل مبتلا
  •  کاهش قدرت عضلات چسبیده به مفاصل مبتلا
  • احساس خستگى، که مى تواند در زمان عود و تشدید بیمارى، بسیار شدید باشد.
  • تب پایین
  •  تغییر شکل مفاصل با گذشت زمان
  •  احساس کسالت عمومى

 علت:

علت  آرتریت روماتوئید دقیقاً مشخص نیست ولی در ایجاد این بیماری، ایمنی سلولی و ایمنی هومورال هر دو نقش دارند. این افراد نسبت به دیگران شانس ابتلای بیشتری به بیماریهای مزمن مانند پوکی استخوان، آلرژی، عفونتها، بیماریهای گوارشی، بیماریهای قلبی– عروقی و فشارخون دارند.

درمان دارویی:

 داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی:(آسپرین، پیروکسیکام،دیکلوفناک، ایندومتاسین،ناپروکسن و بروفن و ...)است.

کورتیکوستروئیدها:پردنیزولون خوراکی یا تزریقی

داروهای  سرکوبگر ایمنی : متوتروکسات و...

 داروهاي ضد روماتيسمي: ترکيبات‌ طلا، سولفاسالازين، پني‌سيلامين، کلروکين و ... .

درمان تغذيه‌اي:

بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید اکثرا دچار سوء تغذیه میشوند.این سوء تغذیه در اثر کاهش وزن و کاشکسی ناشی از تولید سیتوکین ها عارض میشود.در بیمارانی که دچار التهاب مزمن مفاصل هستند تولید سیتوکین ها همچون اینترلوکین-1 و tumor necrosis factor میزان متابولیسم پایه و شکست پروتئین (ماهیچه) را افزایش میدهد .به این خاطر افزایش دریافت انرژی و پروتئین در این بیماران توصیه میشود.میزان دریافت انرژی۱۴/۱-۳۵/۱برابر و نياز پروتئيني افراد با تغذيه خوب در حد توصيه معمول(RDA) و همچنين متناسب با سن و جنس آنان مي ‌باشد.  نياز پروتئيني بيماراني که تغذيه نامناسب داشته يا در فاز التهابي بيماري مي ‌باشند، در حدود 2- 5/1 گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن در روز افزايش مي ‌يابد.

داروهای مصرفی باعث کمبود مواد مغذی میگردند.مثلا متوتروکسات باعث کمبود اسید فولیک میگردد و زماني که مقدار فولات دريافتي کم باشد، داروي متوتروکسات موجب افزايش مقدار هموسيستئين مي شود و شانس ابتلا به بيماري قلبي -عروقي افزايش مي يابد بنابراين توجه خاص به دريافت فولات، ويتامين B6 و B12 در بيماران آرتريت روماتوئيد ضروري است.علاوه بر این،مصرف طولانی مدت داروها باعث گاستریت و زخم معده میگردد.

 مواد مغذی در آرتريت روماتوئيد :

کمبود ویتامین C ، D، B6 ، B12 ، E،کلسیم،منیزیم،روی و سلنیوم ممکن است ايجاد شود كه احتیاج به مصرف مکمل مي باشد.خصوصا مصرف آنتی اکسیدانهایی همچون سلنیوم و ویتامین E باعث کاهش تولید رادیکالهای آزاد و آسیب وارده از آنها به مفاصل میگردد. مصرف مکمل آهن در این بیماران توصیه نمیشود زیرا ممکن است ارتریت را تشدید کند.مصرف مکمل کلسیم-ویتامین D هم برای جلوگیری از پوکی استخوان در این بیماران توصیه می شود .

رژيم‌هاي کم چربي به سطوح پايين سرمي ويتامین  A و  E منجر مي ‌شود و عملاً پر اکسيداسيون ليپيدها و توليد ايکوزانوئيدها را تحريک کرده و باعث تشديد بيماري مي ‌گردد. به جاي حذف چربي،  تغيير نوع چربي رژيم سودمندتر است. اسيدهاي چرب امگا – 3  به دليل نقش ضد التهابي آنها برای کنترل ارتریت استفاده می گردد. برخي از روغن‌هاي گياهي (مثل روغن زيتون) اثرات ضد التهابي غيرمستقيم (به واسطه پروستاگلاندين E I) دارند.همچنين مطالعات نشان داده  است كه ويتامينE ممكن است با کاهش سيتوکين‌هاي پيش التهابي و ميانجي‌هاي ليپيدي بر توليد سيتوکين‌ها و ايکوزانوييدها نيز تأثيرداشته باشد.

 


منبع:تغذیه و رژیم غذایی