ضعف عضله

در دو ماه گذشته سه بیمار مبتلا به میوپاتی التهابی با تظاهر نامعمول در درمانگاه طب فیزیکی و مطب تشخیص داده شدند. اولین بیمار دو سال بعلت کمردرد تحت درمانهای مختلف بود اما به ضعف عضلانی بیمار توجه چندانی نشده بود. دومین بیمار بمدت چند سال با تشخیص مشکل روحی تحت درمانهای مختلف بود. اما علی رغم شکایت بیمار از ضعف عضلات و مشکل در بالا رفتن از پله، به ضعف عضلانی بیمار توجهی نشده بود. 

سومین بیمار با درد مزمن زانو مراجعه نموده بود که به درمانهای معمول پاسخ نداده بود. با توجه به لاغری قابل توجه و ضعف عضلات از بیمار نوار عضله بعمل آمد و تشخیص میوپاتی که به احتمال بیشتر نوع التهابی داده شد. بنابراین ضروری دیدیم که در مورد میوپاتی التهابی مطالبی برای اطلاع بیماران بنویسیم.

دسته ای از بیماریها می باشند که بنام میوپاتی التهابی شناخته می شوند. پلی میوزیت ،درماتومیوزیت و اینکلوژن بادی میوزیت(آی بی ام) جزو مهمترین میوپاتی های این دسته می باشند. برخی از بیماریها نیز مثل روماتیسم مفصلی و اسکلرودرمی باعث التهاب عضله بصورت میوپاتی التهابی می شوند.

پلی میوزیت و درماتومیوزیت در سنین هفت تا پانزده سال و سنین 30 تا 50 سال شایعترند.

میوزیت یا التهاب عضله می تواند بصورت حاد، تحت حاد یا مزمن تظاهر یابد. ضعف عضلانی بصورت قرینه در اکثر بیماران دیده می شود. بیمار از بلند شدن از زمین و یا صندلی، بیرون آمدن از اتوموبیل، برداشتن اجسام از بالای سر مثل برداشتن اجسام از بالای کابینت یا حتی شانه کردن دچار مشکل باشد. 

بسیاری از بیماران از خستگی عمومی یا درد عضله شکایت دارند. در برخی از بیماران، درگیری پوستی بشکل لکه های پوستی حساس به نور دیده می شود. اینلکه ها روی صورت، دستها و قفسه سینه دیده می شود. بیماران ممکن است از درد مفصل یا ورم مفصل نیز شکایت کنند . درد مفاصل یا ورم مفاصل اغلب دو طرفه و قرینه است و بیشتر دستها را درگیر می سازد. کاهش وزن و خستگی از سایر علایم پلی میوزیت است.

 در موارد طول کشیده کاهش حرکات مفاصل دیده می شود. ممکن است بیمار از گزگز و مورمور با خواب رفتگی دستها بعلت گیر افتادن عصب در دست شکایت داشته باشد که به پان سندرم تونل کارپ می گویند. گاهی بیمار از تغییر صدا ، اشکال در بلع و اختلال حرکتی گوارشی شکایت دارد.

آزمایش آنزیمهای عضلانی و بررسی بیماریهای روماتیسیمی در کنار نوار عصب و عضله که توسط متخصصین طب فیزیکی و توابنخشی انجام می گیرد به تشخیص بیماری منجر می شود. در مواردی نمونه برداری عضلانی لازم است. اقدامات توانبخشی برای درمان بیماری و ضعف عضلانی به بیمار در کاهش ناتوانی کمک می کند.

منبع:دکتر رئیسی 

NCVچیست؟

 NCV مخفف بررسی سرعت هدایت عصبی Nerve Conduction Velocity می باشد. عملا بررسی  سرعت هدایت Nerve Conduction Study   (NCS   شامل

1.      تعیین سرعت هدایت عصبی، 2. تعیین "تاخیر زمانی" Latency  از وقتی که عصب را تحریک می کنیم تا زمانی که موج حاصله ثبت می شود و بررسی ارتفاع موج است.

 EMG چیست؟

 الکترومیوگرافی شامل ثبت فعالیت الکتریکی عضله است که معمولا با الکترود سوزنی انجام می گیرد. الکترودهای سطحی نیز  در مواردی که بخواهیم فعالیت کلی عضله را ثبت کنیم بکار می روند.مثلا در بیو فیدبک یا در بررسی قدرت عضلات اما در بررسی بیماریهای عصب و عضله انجام الکترومیوگرافی ضروری است.

 آیا همیشه  EMG و NCV  با هم انجام می شوند؟

 در اکثر موارد ایندو باید با هم انجام شوند. بطور استثنائی مثلا اگر پزشک تنها بخواهد وجود یا عدم وجود سندرم تونل کارپ را   بداند و رد سایر بیماریها مثل درگیری ریشه گردنی را در نظر نگیرد و یا ممنوعیتی برای استفاده از سوزن وجود داشته باشد  با درخواست پزشک معالج این کار انجام می شود.

 روش ثبت موج حسی و حرکتی:

 برای گرفتن موج حسی ،عصب را در یک محل تحریک کرده و پاسخ را از روی پوست ثبت می کنیم.  برای گرفتن موج حرکتی، پاسخ از روی عضله ثبت می گردد.

 برای اندازه گیری سرعت هدایت عصبی، عصب را در دو نقطه تحریک می کنیم و  فاصله بین دو نقطه تقسیم بر زمان طی شده در این حالت سرعت هدایت عصبی است.

منبع:نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله

 نوار عصب

سرعت هدايت عصبي  (Nerve Conduction Study, NCV)

در اين تست سرعت هدايت امواج در طول يك عصب بررسي مي شود .براي اين كار ابتدا عصب توسط تحريك الكتريكي ،تحريك مي شود.

اين كار معمولا توسط قرار دادن دو الكترود از جنس نمدكه با سرم مرطوب شده اند و تحريك الكتريكي خفيف انجام مي شود. اين كار باعث تحريك عصب شده و موج عصبي حاصله توسط دو الكترود ديگر ثبت مي شود. سرعت هدايت عصبي بر اساس فاصله بين الكترود هاي تحريك كننده و ثبت كننده و همچنين زماني كه طول كشيده موج حاصله درعصب اين مسير را طي كند محاسبه مي شود. به جز موارد خاص ، همراه با تعين سرعت عصبي ،الكترو ميوگرافي نيز انجام مي شود .

آمادگي براي اين تست: 

·       دماي بدن نبايد پايين باشد

·        از مصرف كرم وپماد خودداري شود

بيماراني كه تست هدايت عصبي به تشخيص انها كمك مي كند:

·        نروپاتي ديابتي

·        سندروم گيلن باره

·        نروپاتي در اثر نارساي مزمن كليه

·        سندرم كارپال تونل (گير افتادن عصب در مچ دست)

·        آسيب شبكه عصبي گردن يا كمر

·        شاركوت ماري توث

·        بي حسي وگز گز اندامها در اثر نروپاتي

·        فلج بلز (فلج عصب صورتي )

·        اختلال يا آسيب  در عصب اولنا ، مدين،راديال،پروتنال. تيبيال

احتياط:

در صورت داشتن پيس ميكر قلبي به پزشك اطلاع داده شود.

نوار عضله

الكترو ميو گرافي ( EMG, Electromyography  )

الكترو ميو گرافي براي ارزيابي سلامت يك عضله يا عصب ان عضله انجام مي شود. براي انجام اين تست يك الكترود سوزني در عضله وارد مي شود وفعاليت الكتريكي عضله از اين طريق ثبت مي شود . نوع موج ايجاد شده بر صفحه مانيتور و صداي موج جهت تشخيص بكار مي رود.

بعد از قرار داشدن الكترود از بيمار خواسته مي شود كه عضله خود را ابتدا به مقدار كم وسپس با درجات بيشتري منقبض كند.

براي انجام تست فرد نبايد گرسنه باشد و لباس راحتي پوشيده باشد.

اين تست در افرادي كه دچار آسيب عصبي يا ضعف عضلاني شده باشند انجام مي شود. مي توان به بيماريهاي زير اشاره نمود:

·       ضعف عضلاني

·       پلي ميوزيت

·       ميو پاتي/ ديستروفي عضلاني/ بيماري دوشن

·       سندرم تونل كارپ

·       آسيب عصب مديان،اولنا ،راديال و....

·       آسيب شبكه عصبي

منبع:دکتر غلامرضا رئیسی

·       كمر درد ، اختلال عملكرد عصب سياتيك

·       درد گردن

·       نروپاتي محيطي

در صورت وجود اختلال خونريزي دهنده يا ،بيماري قلبي پزشك اطلاع داده مي شود.

---

نوار عصب نوار عضله

 

 نوار عصب

سرعت هدايت عصبي  (Nerve Conduction Study, NCV)

در اين تست سرعت هدايت امواج در طول يك عصب بررسي مي شود .براي اين كار ابتدا عصب توسط تحريك الكتريكي ،تحريك مي شود.

اين كار معمولا توسط قرار دادن دو الكترود از جنس نمدكه با سرم مرطوب شده اند و تحريك الكتريكي خفيف انجام مي شود. اين كار باعث تحريك عصب شده و موج عصبي حاصله توسط دو الكترود ديگر ثبت مي شود. سرعت هدايت عصبي بر اساس فاصله بين الكترود هاي تحريك كننده و ثبت كننده و همچنين زماني كه طول كشيده موج حاصله درعصب اين مسير را طي كند محاسبه مي شود. به جز موارد خاص ، همراه با تعين سرعت عصبي ،الكترو ميوگرافي نيز انجام مي شود .

آمادگي براي اين تست: 

·       دماي بدن نبايد پايين باشد

·        از مصرف كرم وپماد خودداري شود

بيماراني كه تست هدايت عصبي به تشخيص انها كمك مي كند:

·        نروپاتي ديابتي

·        سندروم گيلن باره

·        نروپاتي در اثر نارساي مزمن كليه

·        سندرم كارپال تونل (گير افتادن عصب در مچ دست)

·        آسيب شبكه عصبي گردن يا كمر

·        شاركوت ماري توث

·        بي حسي وگز گز اندامها در اثر نروپاتي

·        فلج بلز (فلج عصب صورتي )

·        اختلال يا آسيب  در عصب اولنا ، مدين،راديال،پروتنال. تيبيال

احتياط:

در صورت داشتن پيس ميكر قلبي به پزشك اطلاع داده شود.

نوار عضله

الكترو ميو گرافي ( EMG, Electromyography  )

الكترو ميو گرافي براي ارزيابي سلامت يك عضله يا عصب ان عضله انجام مي شود. براي انجام اين تست يك الكترود سوزني در عضله وارد مي شود وفعاليت الكتريكي عضله از اين طريق ثبت مي شود . نوع موج ايجاد شده بر صفحه مانيتور و صداي موج جهت تشخيص بكار مي رود.

بعد از قرار داشدن الكترود از بيمار خواسته مي شود كه عضله خود را ابتدا به مقدار كم وسپس با درجات بيشتري منقبض كند.

براي انجام تست فرد نبايد گرسنه باشد و لباس راحتي پوشيده باشد.

اين تست در افرادي كه دچار آسيب عصبي يا ضعف عضلاني شده باشند انجام مي شود. مي توان به بيماريهاي زير اشاره نمود:

·       ضعف عضلاني

·       پلي ميوزيت

·       ميو پاتي/ ديستروفي عضلاني/ بيماري دوشن

·       سندرم تونل كارپ

·       آسيب عصب مديان،اولنا ،راديال و....

·       آسيب شبكه عصبي

·       كمر درد ، اختلال عملكرد عصب سياتيك

·       درد گردن

·       نروپاتي محيطي

در صورت وجود اختلال خونريزي دهنده يا ،بيماري قلبي پزشك اطلاع داده مي شود.

مراکز نوار عصب:

NCV

 NCV مخفف بررسی سرعت هدایت عصبی Nerve Conduction Velocity می باشد. عملا بررسی  سرعت هدایت Nerve Conduction Study   (NCS   شامل

1.      تعیین سرعت هدایت عصبی، 2. تعیین "تاخیر زمانی" Latency  از وقتی که عصب را تحریک می کنیم تا زمانی که موج حاصله ثبت می شود و بررسی ارتفاع موج است.

 EMG چیست؟

 الکترومیوگرافی شامل ثبت فعالیت الکتریکی عضله است که معمولا با الکترود سوزنی انجام می گیرد. الکترودهای سطحی نیز  در مواردی که بخواهیم فعالیت کلی عضله را ثبت کنیم بکار می روند.مثلا در بیو فیدبک یا در بررسی قدرت عضلات اما در بررسی بیماریهای عصب و عضله انجام الکترومیوگرافی ضروری است.

 آیا همیشه  EMG و NCV  با هم انجام می شوند؟

 در اکثر موارد ایندو باید با هم انجام شوند. بطور استثنائی مثلا اگر پزشک تنها بخواهد وجود یا عدم وجود سندرم تونل کارپ را   بداند و رد سایر بیماریها مثل درگیری ریشه گردنی را در نظر نگیرد و یا ممنوعیتی برای استفاده از سوزن وجود داشته باشد  با درخواست پزشک معالج این کار انجام می شود.

 روش ثبت موج حسی و حرکتی:

 برای گرفتن موج حسی ،عصب را در یک محل تحریک کرده و پاسخ را از روی پوست ثبت می کنیم.  برای گرفتن موج حرکتی، پاسخ از روی عضله ثبت می گردد.

 برای اندازه گیری سرعت هدایت عصبی، عصب را در دو نقطه تحریک می کنیم و  فاصله بین دو نقطه تقسیم بر زمان طی شده در این حالت سرعت هدایت عصبی است.

منبع:نوار عصب و عضله

فاسیکل عضلانی ( Muscle fascicle)

دسته ماهیچه‌ای (فاسیکول یا فاسیکل عضلانی) (به انگلیسی: Muscle fascicle) در یک ماهیچه اسکلتی عبارت است از مجموعه فیبرهای عضلانی (تارهای ماهیچه‌ای) که توسط لایه‌ای از بافت همبند بنام پری میزیوم [۱] احاطه می‌گردد. هر ماهیچه اسکلتی دارای تعدادی فاسیکول است که اندازه آن می‌تواند کوچک یا بزرگ باشد. علاوه بر پری میزیوم، دو لایه دیگری از بافت همبند بنام‌های اندومیزیوم [۲] و اپی میزیوم [۳] در یک ماهیچه اسکلتی وجود دارد. اندومیزیوم در پوشش هر تار ماهیچه‌ای نقش داشته و آنها را از یکدیگر مجزا می‌کند. کل ماهیچه نیز توسط اپی میزیوم (خارجی ترین لایه) احاطه می‌گردد.




 این لایه‌ها یا غلاف‌های بافت همبند از جنس فاسیا بوده که در عضله اسکلتی بدین طریق تخصص یافته‌اند. عروق خونی و اعصاب ازطریق بافت همبند به ماهیچه می‌روند. پری میزیوم دارای عروق خونی و اعصاب جهت فاسیکل‌ها است. هر فاسیکل، شاخه‌هایی از این عروق خونی و اعصاب را دریافت می‌کند.

تصویر مربوط به عروق و اعصاب ماهیچه اسکلتی:

جستارهای وابسته
■فاسیا
■ماهیچه اسکلتی
■تار ماهیچه‌ای
پانویس
1.↑ Perimysium
2.↑ Endomysium
3.↑ Epimysium
منابع
■Williams & Warwick. Gray's Anatomy. Thirty-seventh edition. Churchill Livingstone. ISBN 0-443-04177-6
■http://www.med.umich.edu/histology/cellstissue/muscle.html

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

تماس عصبی-عضلانی(Neuromuscular junction)

جهت درک بهتر انقباض عضلات مختلف (عضلات اسکلتی، قلبی و صاف) بخش توضیحات اضافه و منابع آن نیز در قسمت پایین اشاره گردیده است.

الحاق عصبی ماهیچه‌ای (به انگلیسی: Neuromuscular junction) ناحیه‌ای است که هر صفحه انتهایی^[۱] منشعب از نورون حرکتی تحتانی^[۲] با قسمتی از غشاء  یک فیبر عضله اسکلتی ارتباط سیناپسی ایجاد می‌کند. نورون‌های حرکتی آلفا که در ایجاد واحدهای حرکتی شرکت می‌کنند، دستور نهایی را از دستگاه عصبی مرکزی جهت ایجاد انقباض عضلانی صادر می‌کنند.نورون‌های حرکتی تحتانی در انتهای مسیر خود که به عضلات اسکلتی ختم می‌شوند، منشعب شده و با ایجاد صفحات انتهایی در مجاورت فیبرهای عضلانی، پیام‌های عصبی را به عضلات بدن جهت عمل حرکتی منتقل می‌کنند.

 تصویر ذیل:

 

محتویات

 [نهفتن] 

• ۱ صفحه انتهایی، ناودان و شکاف سیناپسی
• ۲ دکمه انتهایی
• ۳ کیسه‌های سیناپسی
• ۴ بیماری‌های تماس عصبی ماهیچه‌ای
• ۵ پانویس
• ۶ جستارهای وابسته
• ۷ منابع
• ۸ پیوند به بیرون

صفحه انتهایی، ناودان و شکاف سیناپسی

هر نورون حرکتی در انتهای مسیرش به عضلات اسکلتی، بخشی بنام صفحه انتهایی(End plate) ایجاد می‌کند. عموما صفحات انتهایی تقریبا در ناحیه وسط غشاء فیبرهای عضلانی قرار می‌گیرند.

هر پایانه آکسونی ^[۳] در یک فرورفتگی از غشاء فیبر عضلانی قرار می‌گیرد. به فرورفتگی غشاء فیبر ماهیچه‌ای، ناودان سیناپسی(Synaptic gutter) می‌گویند. پایانه آکسونی در خارج غشاء فیبر عضلانی، فاصله اندکی نسبت به غشای فیبر دارد. به فضای بین پایانه آکسونی و غشای فیبر عضلانی، شکاف سیناپسی^[۴] می‌گویند. چین خوردگی‌های زیادی در عمق ناودان سیناپسی فیبر ماهیچه‌ای ایجاد می‌شود که هر کدام شکاف زیرعصبی ^[۵] نامیده می‌شود.

دکمه انتهایی

هر پایانه آکسونی (Axon terminal) در قسمت نزدیک به پایان مسیرش،غلاف میلین خود را از دست می‌دهد و برجسته (Swelling) می‌گردد که به آن دکمه انتهایی (Terminal bouton) می‌گویند. دکمه انتهایی دارای کیسه‌های سیناپسی حاوی استیل کولین است که غشاء آن، غشاء پیش سیناپسی در ناحیه تماس عصبی-ماهیچه‌ای است. هر پایانه آکسونی ممکن است چند دکمه انتهایی را در مجاورت غشاء فیبر عضلانی ایجاد نماید.

کیسه‌های سیناپسی

کیسه‌های سیناپسی که حاوی میانجی تحریکی استیل کولین(Ach)هستند در ناحیه پایانه‌های آکسونی برای تحریک فیبر عضلانی قرار دارند.این کیسه‌ها در حضور یون‌های کلسیم(Ca)پاره شده و درنتیجه استیل کولین در شکاف سیناپسی آزاد می‌شود.این مسئله باعث می‌شود که کانال‌های استیل کولین باز شده و بدین ترتیب نفوذپذیری غشای فیبر عضلانی نسبت به یون‌های مثبت(مانند سدیم پتاسم و کلسیم)افزایش می‌یابد که درنهایت باعث ایجاد پتانسیل عمل^[۶] در فیبر عضلانی می‌گردد.

بیماری‌های تماس عصبی ماهیچه‌ای

بعضی از بیماری‌های عصبی ماهیچه‌ای(نوروماسکولار)به علت اختلال در ناحیه تماس عصبی ماهیچه‌ای ایجاد می‌شوند.کاهش میزان استیل کولین به علت اشکال در آزاد کردن آن، اختلال در ساختمان طبیعی چین‌های پس سیناپسی(از نظر عمق و تعداد) و خرابی گیرنده‌های استیل کولین از جمله عوامل ایجاد بیماری‌های مریوط به ناحیه تماس عصبی عضلانی محسوب می‌شوند.بیماری‌های میاستنی به دلیل اختلال در ناحیه تماس عصبی عضلانی ایجاد می‌شوند.ضعف عضلانی و خستگی زودرس در عضلات اسکلتی از علایم مهم این بیماری‌ها بوده که گاهی یک قسمت از بدن و یا می‌تواند چندین ناحیه از عضلات فرد را درگیر نماید.میاستنی گراویس از جمله بیماری‌های تماس عصبی عضلانی است.

پانویس

1. ↑ End plate
2. ↑ Lower motor neuron
3. ↑ Axon terminal
4. ↑ Synaptic cleft
5. ↑ Subneural cleft
6. ↑ Action potential

منابع

-شادان، فرخ.ترجمه: فيزيولوژى پزشكى پرفسور آرتورگايتون. جلد اول، انتشارات شركت سهامى چهر
. 
-انتظارى طاهر، محمد؛ بيناى مطلق، همايون؛ زمانى، بابك. ترجمه: بيماريهاى اعصاب هاريسون. شركت نشر دانش‏امروز. 
-برزکار،ابراهیم.ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی.چاپ اول.بهار 1385.شابک:8-7688-06-964 -سلطان ‏زاده، اكبر. بيماری‏هاى مغز و اعصاب و عضلات. چاپ دوم،جعفرى، پائیز ۱۳۷۶. 

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

عصب محیطی(Peripheral Nerve)

سیستم عصبی در انسان به دو بخش سیستم عصبی مرکزی(CNS) و سیستم عصبی محیطی(PNS) قابل تقسیم است(تصویر زیر).

 

 

سیستم عصبی مرکزی(Central Nervous System)شامل دو قسمت مغز(Brain) و نخاع(Spinal cord)می باشد.

سیستم عصبی محیطی(Peripheral Nervous System)شامل ۱0 جفت عصب مغزی(Cranial Nerve)(از ۱۲ زوج مغزی) و ۳۱ جفت عصب نخاعی(Spainal Nerve) است.چون اعصاب بویایی(زوج یک) و بینایی(زوج دو) که حسی هستند,درحقیقت جزو سیستم عصبی مرکزی می باشند.(تصویر ذیل).

از 12 جفت عصب مغزی,اعصاب حرکتی چشم شامل زوج های ۶و۴و۳ هستند.عصب دهم(واگ)به تنهایی حاوی ۷۵درصد رشته های پاراسمپاتیک نیز می باشد.بخشی از رشته های پاراسمپاتیک ازطریق اعصاب سوم,هفتم و نهم مغزی منتقل می شوند(جهت واکنش مردمک ها و غدد مربوطه).عصب یازدهم(عصب فرعی) و عصب دوازدهم(زیرزبانی)حرکتی می باشند.

۳۱ جفت عصب نخاعی عبارتنداز:

-۸ زوج گردنی(با حرف C نمایانگر سرویکال)

-۱۲ زوج پشتی(با حرف T نمایانگر توراسیک)

-۵ زوج کمری(با حرف L نمایانگر لومبار)

-۵ زوج خاجی(با حرف S نمایانگر ساکرال)

-۱زوج دنبالچه ای(با حرف Co نمایانگر کوکسیژیال)

تصویر زیر:

یک نکته:

اعصاب نخاعی اندام های فوقانی حاوی رشته های سمپاتیک جهت عروق خونی و پوست نیز می باشند.رشته های سمپاتیک اندام تحتانی ازطریق شبکه لومبوساکرال جهت انتشار در عروق خونی و پوست منتقل می گردد. بخش ساکرال S_4,S₃,S_۲ حاوی رشته های پاراسمپاتیک جهت بافت هدف مورد نظر است(یعنی جهت انتشار در راست روده,ناحیه تناسلی و مثانه).

در شکل زیر یک تصویر شماتیک از سیستم عصبی(Nervous System), شبکه های عصبی و اعصاب محیطی را مشاهده می نمایید:

اعصاب محیطی(Peripheral Nerves) از شبکه های عصبی ایجاد می گردند.به عنوان مثال,شبکه بازویی,اعصاب محیطی مهمی چون مدین,اولنا,رادیال و... را ایجاد می کند.البته هر شبکه عصبی خود از اعصاب نخاعی بوجود می آید.

یک عصب نخاعی(Spinal Nerve) از یک ریشه پیشین یا قدامی(Anterior Root) و یک ریشه پشتی یا خلفی(posterior Root)تشکیل می گردد.ریشه های قدامی و خلفی در محل سوراخ های بین مهره ای(Intervertebral Canal) به یکدیگر می پیوندند و در هر طرف یک عصب نخاعی را بوجود می آورند(تصویر ذیل).

ریشه های خلفی از رشته ها یا فیبرهای آوران حسی(Sensory Fibers) و احشایی(آوران های احشایی جزو سیستم اتونوم محسوب نمی شوند)تشکیل می گردند که مسیر هدایت عصبی آنها از محیط و اعضای بدن مثلا پوست و مفاصل به سمت نخاع می باشد.ریشه های قدامی حاوی فیبرها یا رشته های وابران حرکتی(Motor Fibers)هستند که وظیفه تحریک عضلات اسکلتی(عضلات مخطط)را برعهده دارند.

هر عصب محیطی دارای دو نوع بافت می باشد که عبارتنداز:

۱-رشته ها یا فیبرهای عصبی که وظیفه انتقال و هدایت جریان عصبی را برعهده دارند

۲-بافت هایی که نقش حفاظت کننده داشته و به عنوان پشتیبان عمل می کنند.

لایه ها و غلاف های یک عصب محیطی:

در ساختمان یک عصب محیطی سه پرده وجود دارد که به ترتیب از خارج به داخل اپی نوریوم,پری نوریوم و آندونوریوم نامیده می شوند.تصویر زیر تنه یک عصب محیطی,پرده ها,دستجات عصبی(فاسیکول ها) و یک فیبر(رشته)عصبی به همراه سلول شوان(که وظیفه ساخت میلین را برعهده دارد)نشان می دهد.

 

اپی نوریوم(Epineurium):

خارجی ترین پرده تنه یک عصب محیطی می باشد.اپی نوریوم غلافی از جنس بافت همبند سست عروقی است که از داخل نیز میان دستجات عصبی که فاسیکول عصبی(Nerve Fascicle)نامیده می شوند,وارد می شود.فاسیکول ها در اعصاب بزرگتر,شبکه ها(Plexuses)یی را بوجود می آورند. اپی نوریوم شامل کلیه بافت های همبند تنه عصبی است که در خارج از غلاف پری نوریوم قرار می گیرد.

پری نوریوم(Perineurium):

غلاف پری نوریوم فاسیکول ها یا دستجات عصبی(Nerve Fascicle)را احاطه می کند و هر فاسیکول توسط این غلاف به طور کامل پوشیده می شود.پری نوریوم بسیار مقاوم می باشد.این غلاف نقش مهمی در عمل ترمیم دارد و از لایه های متعدد اپی تلیوم پوششی تشکیل می گردد.

اندونوریوم(Endoneurium):

این بافت که داخلی ترین غلاف می باشد,آکسون و سلول های اطراف یک فیبر یا رشته عصبی(Nerve Fiber)را دربر می گیرد و بیشتر از بافت کلاژن ساخته می شود.اندونوریوم همچنین انشعاباتی در داخل فاسیکول ایجاد می کند و فیبرهای عصبی داخل فاسیکول را به دستجات کوچکتر تقسیم می کند.

پری نوریوم در التهابات موضعی بافتی,یک سد حفاظتی را برای اعصاب محیطی به وجود می آورد.البته این نکته را هم باید توجه داشته باشیم که قسمت های پایانی این غلاف در نواحی تماس عصبی -عضلانی که نوروماسکولار جانکشن(Neuromuscular Junction)نامیده می شود و همچنین در انتها های آزاد عصبی پوست باز می باشد.

از نکات قابل توجه در ارتباط با بافت های همبند ساختمان اعصاب محیطی این ست که این بافت ها در نواحی خاصی که یک عصب محیطی از روی سطوح مفصلی عبور می کند,بیشتر می باشند.نکته مهم دیگر در ارتباط با تغذیه خونی اعصاب محیطی است که مطالعات و شواهد نشان می دهد که سه شبکه عروقی در عصب محیطی وظیفه تغذیه خونی را برعهده دارند و به همین دلیل(وجود شبکه خونی غنی)در اعمال جراحی عصبی صدمات چندانی به جریان خون عصب مربوطه وارد نمی گردد.

در شکل زیر یک عصب محیطی,فاسیکول ها,یک فیبر عصبی میلین دار همراه با سلول های شوان آن,غلاف ها و همچنین وضعیت تغذیه خونی(Circulation)عصب مربوطه را نشان می دهد:

 

منبع : http://barzkar2.blogfa.com

درمان در کلینیک مرکز جامع توانبخشی تبسم

جهت تماس با ما می توانید از ساعت 9 تا 21 با شماره تلفنهای زیرتماس بگیرید

66572220 (ده خط)

و یا به آدرس : 

[e-mail]

ایمیل بفرستید.

در صورت تمایل به مراجعه حضوری به آدرس زیر مراجعه نمایید:

بزرگراه چمران – ابتدای باقرخان غربی – پلاک 89 قدیم – 26 جدید طبقه دوم 

دکتر بیژن فروغ

انواع عضله (Muscle Types)

عضلات را می توان به سه گروه تقسیم کرد:

 *عضله اسکلتی (مخطط و ارادی)

 *عضله قلبی (مخطط و غیرارادی)

 *عضله صاف (غیرارادی)

 هر سه گروه از عضلات دارای فیلامان های اکتین و میوزین هستند، ولی طول و قطر فیبرهای عضلانی نسبت به یکدیگر متفاوت است.

تصویر زیر:

 عضله اسکلتی (Skeletal muscle)

 عضلات اسکلتی با عمل انقباضی خود، دستگاه اسکلتی (استخوان ها و مفاصل) را تحت تاثیر قرار داده، باعث تحرک، ثبات و اعمال حرکتی گوناگون موجودات می گردند. عضلات اسکلتی توسط نورون های حرکتی (آلفا موتور نورون ها) تحریک می شوند. این نورون ها از شاخ قدامی نخاع یا هسته های حرکتی اعصاب مغزی به عضلات اسکلتی می روند.

 هر عضله اسکلتی از دو قسمت تشکیل شده است:

 *بافت عضلانی که خاصیت انقباضی داشته و بیشتر شامل فیلامان های اکتین و میوزین است. بافت عضلانی از فیبرهای عضلانی تشکیل می گردد. هر فیبر عضلانی یک سلول عضلانی است.

 *بافت همبند (یعنی اپی میزیوم،پری میزیوم و اندومیزیوم) که به صورت غلاف هایی بافت عضلانی را احاطه می کنند. این غلاف ها در ترتیب های متنوعی ترکیب شده و تاندون را می سازند که عضله اسکلتی را به استخوان متصل می کند.

 

ناحیه ای که در آن یک ترمینال آکسونی با یک فیبر عضلانی, ارتباط سیناپسی ایجاد می کند، محل تماس عصبی-عضلانی نامیده می شود.

تماس عصبی عضلانی در تصویر زیر:

 Neuromuscular junction 

  

هر نورون حرکتی, مجموعه ای از ترمینال های آکسونی را در انتهای مسیرش ایجاد می کند. یک نورون حرکتی که به عضله اسکلتی می رود در انتهای مسیرش می تواند چندین ترمینال آکسونی را ایجاد نماید که تعداد آن به نوع عضله و ظرافت عمل عضله اسکلتی مربوطه وابسته است.

مجموعه فیبرهای عضلانی که توسط یک نورون حرکتی آلفا (آلفا موتور نورون) عصب دهی می شوند به همراه آکسون نورون حرکتی, یک واحد حرکتی (Motor unit) نامیده می شود.

عضلات اسکلتی را می توان به گروه های زیر تقسیم کرد:

 *عضلات اندام فوقانی مانند عضله دوسر بازویی

 *عضلات اندام تحتانی مانند عضله چهارسر رانی

 *عضلات تنه

 *عضلات سر و گردن

 عضله قلبی (Cardiac muscle)

 دیواره قلب از خارج به داخل شامل سه لایه به نام های پریکارد، میوکارد و اندوکارد است که به لایه میانی (میوکارد) عضله قلب گفته می شود. میوکارد که بیشترین قسمت قلب را تشکیل می دهد دارای خاصیت انقباضی است.

 انواع عضله قلب عبارتنداز:

 *عضله دهلیزی

 *عضله بطنی

 *فیبرهای عضلانی تخصصی-هدایتی (یعنی فیبرهای گره سینوسی-دهلیزی و گره دهلیزی-بطنی)

 در حالت طبیعی، ایمپالس ها از گره سینوسی-دهلیزی شروع شده، سپس به دهلیزها، گره دهلیزی-بطنی و درنهایت به بطن ها انتقال می یابد. قلب بوسیله اعصاب خودکار سمپاتیک و پاراسمپاتیک کنترل می گردد. دستگاه عصبی خودکار به دو طریق فعالیت قلب را کنترل می کند:

 *تغییر تعداد ضربان قلب

 *تغییر قدرت انقباضی قلب

 عضلات صاف (Smooth muscles)

 به طورکلی دو نوع عضله صاف وجود دارد:

 *عضله صاف چند واحدی (مانند عضلات صاف عروق خونی، راست کننده مو، مژگانی چشم و عنبیه چشم)

 *عضله صاف تک واحدی (عضله صاف احشایی) (مانند عضلات صاف مجاری صفراوی، جدار روده و رحم)

 ویژگی عضله صاف چند واحدی، مجزا بودن فیبرهای عضلانی آن است و معمولا کنترل آنها ازطریق سیگنال های عصبی صورت می گیرد.

 فیبرهای عضله صاف تک واحدی (احشایی) ازطریق غشاء های سلولی با یکدیگر ارتباط می یابند. تحریک بخشی از عضله صاف احشایی- بدون حضور یک میانجی- منجربه تحریک فیبرهای مجاور می گردد (یعنی هدایت الکتریکی)

منابع:

 -شادان، فرخ.ترجمه: فیزیولوژى پزشکى پرفسور آرتورگایتون. جلد دوم، انتشارات شرکت سهامى چهر.

- Williams & Warwick. Gray's Anatomy .THIRTY-SEVENTH EDITION

- http://barzkar2.blogfa.com